از بیمه بسته تا بیمه مبتنی بر همکاری؛ طلوع و ظهور بیمه‌گری باز

در عصری که با نوآوری‌های تکنولوژیکی و تحولات سریع دیجیتال شناخته می‌شود، صنعت بیمه در نقطه عطف قرار گرفته است. در حوزه مدیریت ریسک، مفهوم «بیمه باز» (Open Insurance) به عنوان یک فرصت امیدوارکننده و در عین حال منبعی از تغییرات اساسی ظاهر شده است. بیمه باز این پتانسیل را دارد که نه تنها نحوه محافظت از خود و دارایی‌ها را بازتعریف کند، بلکه چگونگی تعامل شرکت‌های بیمه با مشتریان،‌ شرکا و اکوسیستم‌های مالی گسترده‌تر را نیز متحول سازد. در این مقاله، به نقش تغییرات اخیر در قوانین و مقررات می‌پردازیم و نشان می‌دهیم این تغییرات چگونه به عنوان محرکی مهم در جهت‌دهی و شکل‌دهی به این تحول عمل می‌کنند.

مقدمه‌ای بر بیمه‌گری باز

مدل بیمه‌گری باز به رویکردی در صنعت بیمه اشاره دارد که شامل به اشتراک‌گذاری داده‌ها و خدمات میان ذی‌نفعان مختلف از جمله شرکت‌های بیمه، استارتاپ‌های فناوری بیمه (Insurtech)، مشتریان و ارائه‌دهندگان خدمات ثالث است. هدف از بیمه باز، ایجاد همکاری و نوآوری در اکوسیستم بیمه با اجازه دادن به طرف‌های درگیر برای دسترسی و ادغام داده‌ها و خدمات یکدیگر از طریق رابط‌های برنامه‌نویسی کاربری (APIs) و سایر فناوری‌هاست. این رویکرد مبتنی بر همکاری و به اشتراک‌گذاری داده‌ها قصد دارد محصولات بیمه‌ای شخصی‌سازی‌شده‌تری ایجاد کند، فرآیندها را ساده‌تر کند،‌ تجربه مشتری را بهبود بخشد و باعث نوآوری در صنعت شود. بیمه باز (Open Insurance) می‌تواند به افزایش شفافیت، کارآیی و تمرکز بر مشتری در بخش بیمه منجر شود.

مبحث بیمه باز، شاخه‌ای از مفهوم اقتصاد باز است که تا امروز عمدتا بر بانکداری متمرکز بوده است. دستورالعمل PSD2 [1]و معرفی داده‌های باز (Open Data)، تأثیر قابل توجهی بر صنعت مالی داشته و به‌ویژه با ساده‌سازی فرآیندها و آشنایی مصرف‌کنندگان با استانداردهای دیجیتال از طریق بانکداری باز، تحولات چشم‌گیری ایجاد کرده است. امروزه، تحولی مشابه در حوزه بیمه در حال وقوع است.

علاوه بر پایبندی به مقررات عمومی حفاظت از داده‌ها (GDPR) [2] و سایر استانداردهای کمیسیون اروپا [3] در مورد وجود چارچوبی برای دسترسی به داده‌های مالی (FiDA) [4]، می‌توان در چارچوب بیمه باز، شفاف‌سازی‌های ارزشمندی ارائه کرد. بر اساس مقررات بیمه باز، شرکت‌های بیمه موظف خواهند بود روش‌های استانداردی برای اشتراک‌گذاری اطلاعات بیمه‌ای شخصی و غیرشخصی با اشخاص ثالث به کار گیرند.

در این مقاله به تشریح مفهوم بیمه باز خواهیم پرداخت، در مورد تحولات اخیر مقرراتی بینش‌هایی کسب خواهیم کرد، اقدامات مورد انتظار از سوی مقامات نظارتی را مشخص می‌کنیم و چالش‌ها و فرصت‌های احتمالی بیمه باز را مورد بحث قرار می‌دهیم و درباره اهمیت آماده‌سازی زیرساخت برای این پارادایم تحول‌آفرین صحبت می‌کنیم.

درک مفهوم بیمه باز

تعریف واحدی از بیمه باز وجود ندارد، اما به طور کلی این مفهوم حول اکوسیستمی می‌چرخد که در آن داده‌های مرتبط با بیمه مشتریان (شخصی و غیرشخصی) بین بیمه‌گران، واسطه‌ها و اشخاص ثالث به اشتراک گذاشته می‌شود.

در اکوسیستم بیمه باز، دسترسی به داده‌ها از طریق APIها امکان‌پذیر خواهد شد. APIها سازوکاری هستند که به دو برنامه اجازه می‌دهند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. APIها به عنوان یک رابط بین دارندگان بیمه‌نامه و بازیگران بازار بیمه عمل خواهند کرد و دسترسی یکپارچه بیمه‌گران، واسطه‌ها و اشخاص ثالث به داده‌های مرتبط با بیمه، مانند موارد بیمه‌شده، پوشش‌ها و تاریخچه دعاوی بیمه را ممکن می‌سازند. تصویر زیر یک مثال نظری از اکوسیستم بیمه باز است که توسط نهاد نظارتی بیمه و مستمری‌های شغلی اروپا (EIOPA) [5] منتشر شده است.

مزایای چنین سیستمی چیست؟ با پیشرفت دیجیتالی‌شدن، تقاضای مشتریان افزایش یافته است. آن‌ها انتظار محصولات شخصی‌سازی‌شده‌تر، خدمات بهتر و فرآیندهای کارآمدتر با قیمتی رقابتی دارند. بیمه باز به بیمه‌گران و سایر طرفین این امکان را می‌دهد تا با دسترسی به مجموعه گسترده‌تری از اطلاعات در مورد دارندگان بیمه‌نامه و بازار، به این انتظارات پاسخ دهند و در نتیجه، راه‌حل‌های نوآورانه، فرآیندهای مؤثر و مدل‌های پیشرفته‌تر را توسعه دهند.

از دیدگاه مصرف‌کننده، با اجازه دادن برای به اشتراک‌گذاری داده‌های مرتبط با بیمه با اکوسیستم بیمه‌گران، واسطه‌ها و ارائه‌دهندگان شخص ثالث، دارندگان بیمه‌نامه دید بهتری از بازار به دست می‌آورند و آن‌ها را تشویق می‌کنند ارائه‌دهندگان را مقایسه و بهترین گزینه‌ها را انتخاب کنند. این موضوع احتمالا به تولید محصولات و خدمات بیمه‌ای نوآورانه‌تر و شفاف‌تر منجر می‌شود که به نیازهای مصرف‌کننده به صورت فردی و شخصی‌سازی‌شده پاسخ می‌دهد.

قوانین مرتبط با FiDA و بیمه باز

برای درک قوانین بیمه باز، ابتدا باید به اقتصاد باز و بانکداری باز نگاه کرد. بانکداری باز با اجرای PSD2 در سال ۲۰۱۸، دسترسی به اطلاعات حساب‌های پرداخت و اجازه انجام تراکنش‌ها را غیرمتمرکز کرد. در ادامه، کمیسیون اروپا در ژوئن ۲۰۲۳ قانون جدیدی به نام FiDA معرفی کرد که اشتراک‌گذاری داده‌ها را از بانکداری باز به تمام داده‌های خدمات مالی، از جمله بیمه، گسترش می‌دهد. این قانون برای تشویق نوآوری مبتنی بر داده و افزایش رقابت طراحی شده است.

قانون FiDA به مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارهای کوچک اجازه می‌دهد که به اشخاص ثالث، تحت شرایط مشخص و با رضایت مشتری، دسترسی به طیف وسیعی از داده‌های مالی خود از جمله بیمه‌های غیرزندگی، وام‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و غیره را بدهند. اما داده‌های مرتبط با ریسک‌های حذف مالی مانند بیمه‌های عمر و سلامت تحت پوشش قرار نمی‌گیرند.

قانون FiDA همچنین به بیمه‌گران و واسطه‌ها اجازه می‌دهد تا داده‌های مشتریان را با دیگر ارائه‌دهندگان به اشتراک بگذارند و به داده‌های جدید دسترسی پیدا کنند تا خدمات خود را بهبود دهند. برخلاف PSD2، کاربران داده نمی‌توانند تراکنش‌ها را به جای مشتریان انجام دهند مگر اینکه مجوز مربوطه را داشته باشند.

قانون FiDA، دارندگان داده را ملزم به ارائه داده‌ها به کاربران به صورت امن و سریع می‌کند و استانداردهایی برای این اشتراک‌گذاری توسط «طرح‌های اشتراک‌گذاری داده‌های مالی» تدوین خواهد شد. همچنین، کاربران داده باید مجوزهای قانونی از مقامات صلاحیت‌دار اتحادیه اروپا برای دسترسی به داده‌ها را داشته باشند. EIOPA نیز دستورالعمل‌هایی برای استفاده از داده‌های FiDA در ارزیابی ریسک و قیمت‌گذاری محصولات بیمه‌ای ارائه خواهد کرد.

چالش‌ها و فرصت‌های بیمه باز

در بررسی مفهوم بیمه باز ضروری است چالش‌هایی را که در این اکوسیستم وجود دارند شناسایی و بررسی کنیم. این چالش‌ها از جمله عوامل مهمی هستند که تأثیر زیادی روی نحوه عملکرد بیمه باز در صنعت دارند.

نگرانی‌های حریم خصوصی و امنیت داده‌ها

اشتراک‌گذاری داده‌های حساس مشتریان با شرکت‌ها و اشخاص ثالث مختلف، نگرانی‌هایی را در مورد حریم خصوصی و امنیت داده‌ها ایجاد می‌کند. نقض حریم خصوصی یا سوءاستفاده از اطلاعات مشتریان می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیر به اعتبار شرکت بزند و همچنین باعث جریمه‌های سنگین از سوی نهادهای نظارتی شود. تضمین اجرای تدابیر قوی برای حفاظت از داده‌ها و رعایت مقررات حریم خصوصی بسیار ضروری است.

تنظیمات و انطباق با مقررات

هم‌گام بودن با چارچوب‌های مقرراتی در حال تکامل که مربوط به بیمه باز هستند، حیاتی است. اطمینان از انطباق کامل با مقررات حفاظت از داده‌ها و حقوق مشتریان، مانند GDPR، برای جلوگیری از مسائل حقوقی و جریمه‌ها ضروری است. علاوه بر این، FiDA چندین چالش کلیدی خاص را نیز به همراه دارد:

1. تعهدات اشتراک‌گذاری داده‌ها

این قانون، اجرای تعهدات دارندگان داده‌ها برای اشتراک‌گذاری اطلاعات مشتریان به‌محض درخواست است. تعریف دقیق این‌که چه چیزی به‌عنوان داده‌های مشتریان شناخته می‌شود، یکی از مسائل اصلی در انطباق با این قانون است.

2. مکانیسم‌های اشتراک‌گذاری داده‌ها

به مکانیسم‌های اشتراک‌گذاری داده‌های مالی وابسته است که در حال حاضر بدون نظارت مشخصی هستند و این وضعیت انتظاراتی در مورد شیوه‌های اشتراک‌گذاری داده‌ها در بازار ایجاد کرده است.

3. مکانیسم‌های تقسیم هزینه

ایجاد مکانیسم‌های اشتراک‌گذاری داده‌های مالی ممکن است باعث شود بیمه‌گران و واسطه‌ها سهم بیشتری از هزینه‌های مربوط به تحول فناوری اطلاعات را متحمل شوند، مگر اینکه مکانیسم‌های تقسیم هزینه به‌درستی طراحی شوند.

4. استانداردسازی:
   استانداردسازی داده‌های بیمه بسیار پیچیده‌تر از داده‌های پرداخت است و نیاز به استانداردهای صنعت‌محور یا حتی مداخلات قانونی دارد. در صورت عدم استانداردسازی کافی، امکان ظهور چندین مکانیزم اشتراک‌گذاری داده‌های مالی وجود دارد که می‌تواند هزینه‌های بالایی برای کاربران داده‌ها ایجاد کند.
5. مجوزهای مشتریان:

بر اساس قوانین انطباق، دارندگان داده‌ها ملزم هستند که داشبوردهایی به مشتریان ارائه دهند تا بتوانند مجوزهای اشتراک‌گذاری داده‌های خود را نظارت و مدیریت کنند، که این امر شفافیت و کنترل مشتریان بر داده‌هایشان را تضمین می‌کند.

اعتماد و اطمینان مشتریان

در اکوسیستم بیمه باز، اعتماد به‌عنوان یک پایه اساسی عمل می‌کند. مشتریان باید اطمینان داشته باشند که داده‌هایشان به‌صورت امن و مسئولانه مدیریت خواهد شد. هرگونه نقض امنیتی یا سوءاستفاده از داده‌ها می‌تواند این اعتماد را از بین برده و به اعتبار کل صنعت آسیب برساند. علاوه بر این، ترکیب داده‌های مشتریان برای ایجاد پروفایل‌های دقیق مصرف‌کننده می‌تواند نگرانی‌هایی درباره حذف مالی ایجاد کند. نهادهای نظارتی مانند EIOPA در حال تهیه دستورالعمل‌هایی برای حفاظت از مصرف‌کنندگان و تنظیم استفاده از داده‌ها در ارزیابی ریسک و قیمت‌گذاری هستند.

رقابت و پویایی بازار

با ادامه جذب بازیکنان بیشتر توسط بیمه باز، فضا رقابتی‌تر خواهد شد. این رقابت شدید ممکن است منجر به تمرکز بیشتر بر قیمت شود و بیمه‌گران را برای تمایز محصولات خود با چالش مواجه کند. علاوه بر این، ساده‌سازی فرآیند جابه‌جایی بیمه می‌تواند منجر به تمرکز مشتریان حول تعداد کمی از ارائه‌دهندگان شود که بهترین پیشنهادها را ارائه می‌دهند، و این وضعیت ممکن است به کاهش حاشیه سود برای بیمه‌گران و واسطه‌ها منجر شود.

ریسک تمرکز و وابستگی

چالش مهم‌تر از تمرکز قدرت در میان شرکت‌های بیمه بزرگ ناشی می‌شود که معمولاً با عدم مشارکت بازیگران کوچک‌تر در تعیین استانداردهای صنعت همراه است. این وضعیت می‌تواند منجر به ایجاد وابستگی به تعداد محدودی از ارائه‌دهندگان شود. چنین وابستگی‌ای احتمال ایجاد شکست‌های سیستماتیکی را افزایش می‌دهد که می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر کل صنعت بیمه داشته باشد.

چالش‌های تکنولوژیکی و مهارت‌ها

پیاده‌سازی سیستم‌های بیمه باز نیازمند مهارت‌های تخصصی، قابلیت‌های فنی و تخصص‌های تکنولوژیکی است. این مرحله شامل وظایفی مانند ایجاد API‌های امن، مدیریت جریان‌های پیچیده داده و تضمین مقیاس‌پذیری سیستم‌ها می‌شود که همگی می‌توانند وظایف پیچیده و پرهزینه‌ای باشند. با بررسی تجربه بخش بانکداری در باز کردن APIها برای حساب‌های پرداخت، مشخص شد که بانک‌های بزرگ برای انطباق با مقررات PDS2 هزینه‌های بالایی متحمل شدند. با این حال، بخش بیمه ممکن است با هزینه‌های بیشتری مواجه شود زیرا داده‌های مورد استفاده پیچیده‌تر هستند.

مطمئنا بیمه باز چالش‌های خود را دارد، اما به همان اندازه مهم است که به فرصت‌های امیدبخشی که به وجود می‌آورد توجه کنیم. این فرصت‌ها به عنوان مسیری برای استفاده کامل از پتانسیل بیمه باز در تحول چشم‌انداز بیمه در نظر گرفته می‌شوند. در ادامه برخی از فرصت‌های مهمی که توسط بیمه باز ارائه می‌شود آمده است.

بهبود تجربه مشتری

بیمه باز امکان تجربه شخصی‌سازی شده و راحت‌تر را برای مشتریان فراهم می‌کند. مشتریان می‌توانند به راحتی از طریق پلتفرم‌های دیجیتال و برنامه‌های جانبی به مدیریت و تعامل با سیاست‌ها، خسارت‌ها و سایر خدمات مرتبط با بیمه بپردازند. این تحول درگیر شدن مشتریان را متحول می‌کند، تعاملات را ساده کرده و موجبات رضایت آن‌ها را فراهم می‌آورد.

نوآوری و رقابت

افزایش رقابت در فضای بیمه باز، هم به نفع مشتریان و هم تازه‌واردان بازار است. با گشودن API‌ها، شرکت‌های بیمه می‌توانند نوآوری را با دسترسی دادن به توسعه‌دهندگان شخص ثالث برای ایجاد محصولات و خدمات جدید تحرک بخشند. این امر باعث می‌شود رقابت بیشتر شود و می‌تواند به توسعه راه‌حل‌های مشتری محورتر منجر شود، و در نهایت چشم‌انداز بیمه را بهبود بخشد.

افزایش بهره‌وری

APIهای باز نقش حیاتی در خودکارسازی فرآیندها، کاهش بار اداری و پایین آوردن هزینه‌های عملیاتی ایفا می‌کنند. فرآیندهای پردازش خسارات، ارزیابی ریسک و صدور بیمه‌نامه می‌توانند کارآمدتر شوند و در نهایت به پاسخ‌های سریع‌تر استعلامات و درخواست‌های خسارت مشتریان منجر می‌شود. خودکارسازی فرآیندهای مختلف به همراه امکان استفاده از منابع داده خارجی به بیمه‌گران این امکان را می‌دهد تا هزینه‌های عملیاتی را کاهش دهند و  به صرفه‌جویی برای مشتریان یا سرمایه‌گذاری مجدد در بهبود خدمات منجر شود.

ارتقاء مدیریت ریسک

پلتفرم‌های بیمه باز ظرفیت دسترسی به طیف گسترده‌تری از منابع داده‌ای را دارند که مدل‌های ارزیابی ریسک را به‌طور قابل توجهی بهبود می‌بخشند. این امر منجر به قیمت‌گذاری دقیق‌تر و مکانیزم‌های بهتر تشخیص تقلب می‌شود. با استفاده از این داده‌ها، بیمه‌گران می‌توانند ریسک‌ها را بهتر درک و مدیریت و ارزیابی عادلانه و دقیقی از سیاست‌ها را تضمین کنند.

بهبود شفافیت

پلتفرم‌های بیمه باز به مشتریان دید بیشتر و بهتری نسبت به سیاست‌ها و فرآیند رسیدگی به خسارات خود ارائه می‌دهند. این شفافیت، اعتماد بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار را افزایش می‌دهد و رابطه بیمه‌گر-بیمه‌گذار را تقویت می‌کند. مشتریان می‌توانند تصمیمات آگاهانه بگیرند و درک واضح‌تری از پوشش بیمه‌ای خود داشته باشند، که به رضایت و وفاداری بیشتر منجر می‌شود.

آمادگی برای بیمه باز

بیمه باز آماده است تا صنعت بیمه را متحول کند، اما برای بهره‌برداری کامل از پتانسیل آن به آماده‌سازی‌های استراتژیک نظارتی، مدیریت ریسک و فناوری نیاز است.

سنگ‌بنای بیمه باز، جلب رضایت مصرف‌کنندگان برای اشتراک‌گذاری داده‌های مرتبط با بازار است که اهمیت بالای ایجاد اعتماد بین مصرف‌کنندگان را نشان می‌دهد. انتظار می‌رود چارچوب نظارتی حاکم بر بیمه باز به زودی تنظیم شود و به‌عنوان پایه‌ای برای یک اکوسیستم دیجیتال امن عمل کند. با توجه به ماهیت حساس داده‌های مربوط به بیمه، تلاش‌های قابل توجهی از سوی صنعت و بیمه‌گران برای تضمین حفاظت قوی از داده‌ها، رعایت مقررات GDPR و حفظ تدابیر امنیتی فناوری اطلاعات لازم است.

اکوسیستم امن و پایدار که با جریان بی‌وقفه اطلاعات فعال می‌شود، ورود به بازار را برای بازیگران جدید ساده‌تر می‌کند و رقابت را شدت می‌بخشد. در این چشم‌انداز به شدت رقابتی، بیمه‌گران باید تلاش کنند تا با معرفی محصولات و خدمات نوآورانه، خود را متمایز کنند و این امر نیازمند سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته و پرورش مهارت‌های تخصصی است.

تدوین استراتژی بیمه باز

• توسعه یک استراتژی جامع برای مدیریت باز ، شامل اهداف،‌ اولویت‌ها و نقشه‌ای برای اجرای آن
• بیان واضح نقش شرکت در اکوسیستم بیمه باز و پیشنهاد ارزش افزوده منحصربه‌فرد

اولویت دادن به رعایت مقررات و مدیریت ریسک

• آگاهی نسبت به تغییرات قوانین مرتبط با بیمه باز واطمینان از پیروی مقررات در همه جنبه‌‌های عملکردی
• دسترسی زودهنگام به مقررات با استفاده از ارتباطات موجود
• پیروی از قوانین حفاظت از داده‌ها و توجه به امنیت سایبری برای حفظ داده‌های مشتریان

مشارکت فعال و همکاری در حوزه بیمه باز

• اهمیت به مشارکت در تلاش‌های مشترک مرتبط با اشتراک‌گذاری داده‌ها و استانداردسازی
• حضور فعالانه در نشست‌ها و کارگروه‌های مرتبط با بیمه باز
• ایجاد چارچوب‌های قوی API و استانداردهای همکاری برای تسهیل یکپارچه‌سازی سرویس‌های شخص ثالث
• شناسایی شرکای بالقوه، اتحادیه‌ها، استارتاپ‌های اینشورتک و سایر ذی‌نفعان برای همکاری و ایجاد محصولات و خدمات نوآورانه

سرمایه‌گذاری در فناوری و زیرساخت داده

• توجه به منابع برای به‌روزرسانی زیرساخت‌های فناوری و تمرکز روی APIها و قابلیت‌های تحلیل داده
• توسعه APIهای چندکاره برای سرویس‌ها و منابع داده مختلف برای تسهیل ارتباط با نهادهای برون‌صنعتی
• اجرای قوانین قوی حاکمیت داده و اقدامات حفظ حریم خصوصی و امنیتی

پذیرش رویکرد مشتری‌محور

• اولویت دادن به نیازها و ترجیحات مشتریان را در همه امور بیمه باز
• توسعه و بهبود محصولات، خدمات و فرآیندها را برای افزایش تجربه کلی مشتری و با استفاده از تحلیل داده و هوش مصنوعی
• دریافت بازخوردها و دیدگاه‌های مشتری به عنوان اصول راهنما در تمام جنبه‌های استراتژی بیمه باز

پایان سخن

ظهور بیمه باز، با هدایت چارچوب FIDA کمیسیون اروپا به طور بنیادی در حال تغییر چشم‌انداز صنعت بیمه است. بیمه باز از مرزهای سنتی فراتر رفته و به مشتریان این امکان را می‌دهد تا به داده‌ها و اطلاعات مرتبط با بیمه خود دسترسی داشته باشند.

ارائه‌دهندگان خدمات بیمه اکنون با طیفی وسیع از فرصت‌ها و چالش‌ها روبرو هستند. دسترسی به حجم وسیعی از داده‌های مشتریان پتانسیل افزایش تعامل و ایجاد راه‌حل‌های بیمه شخصی‌سازی‌شده را ارائه می‌دهد. با این حال، ایجاد و تضمین مقررات منصفانه برای اشتراک‌گذاری داده‌ها و مدیریت مکانیزم‌های جبران خسارت، پیچیدگی‌های زیادی را به دنبال دارد.

در نهایت باید گفت موفقیت در عصر در حال تغییر به ادغام ماهرانه بیمه باز در مدل‌های کسب‌وکار موجود و استفاده از تحلیل داده‌های پیشرفته، هوش مصنوعی و قابلیت‌های یادگیری ماشینی بستگی دارد. تصمیم‌گیری درباره اینکه آیا نقش رهبری را بر عهده بگیرید یا در این اکوسیستم نوظهور همکاری کنید، به ملاحظات استراتژیک شما مربوط می‌شود.

در نتیجه،‌ آماده‌سازی برای بیمه باز در شرکت‌های بیمه، آینده‌ای مبتنی بر داده و مشتری‌محوری را نوید می‌دهد.

[1] Payment Services Directive

[2] General Data Protection Regulation

[3] European Commission

[4] The Financial Data Access

[5] European Insurance and Occupational Pensions Authority